– Det er de som bestemmer

Tysdag inviterte eit ekstraordinært kommunestyremøte fylkesmann Lars Sponheim til å orientera om kommunereforma og å by på hans tankar om den største omveltninga i offentleg forvalting i nyare tid.

– Det var eit breitt fleirtal for reforma på Stortinget. Det gjer at eg trur den vil bera over neste stortingsval og bli gjennomført. Ikkje slik som det halvhjarta forsøket då Erna Solberg (H) var kommunalminister sist.

– Det er kommunane sjølv som skal styra prosessen og gjera vedtaket. Det er inga Storting i heile verda, i alle fall ikkje i Noreg, som vil pålegga dykk eit vedtak.

– Men de må skaffa dykk kunnskap og fatta vedtaket på eit godt grunnlag, meiner Sponheim.

Staten får den største gevinsten

Den erfarne politikaren, som rett nok prøvde å berre vera embedsmann då han møtte kommunestyret, var tydeleg på kor den største gevinsten låg.

– Kommunereforma er ei politisk reform.

– Eg er nok av den oppfatninga at den største gevinsten av ei reform som reduserer menga kommunar er nok knytt til den statlege styringslina.

– Brorparten av den politikken som blir skapt og fatta på storting og i regjeringa skal gjennomførast ute i kommunane, men det er stor forskjell på evnen til for eksempel Oslo og Modalen.

– Nettopp det er litt av poenget. Ved større kommunar får ein større kapasitet, noko som gjev grunnlag for mindre statleg styring og oppfølging.

– De slepp ein stat som heng så tett på kommunane. Det er ei viktig demokratisk grunngjeving, forklarte Sponheim.

Frå generalist til spesialist

I dag har alle kommunane dei same oppgåvene som skal løysast. Slik blir det ikkje i framtida om ein skal tru spådommane frå Sponheim.

– Det kan fort bli ulikheiter med A-, B- og C-kommunar kor oppgåvene er forskjellige.

– Ein kan bli ein C-kommune om er liten og vel å stå aleine. Då kan løysinga bli at andre kommunar tek nokre av oppgåvene som i dag er interkommunale.

– Vi kan ikkje ha så mange små kommunar som vi har i dag, slo han fast.

Må ta ansvar

I prosessen med å hjelpa kommunane i gang har fylkesmannen hatt mange møter med kommunane rundt i fylket.

– Os er store nok til å ikkje gjera noko med kommunegrensene, men det er nokre rundt dykk som ikkje er det.

– Det var nesten sårt å høyra dei i Fusa.

– Dei sa til oss at det må skje noko med oss, men vi er usikre på om nokon vil ta vare på oss fortalde dei.

Bergen som eige fylke?

Ein prosess som kan påverka det heile er om Bergen får same status som Oslo, og blir både fylke og kommune.

– Statsråden har opna for å gje nokre bykommunar same status som Oslo.

– Det vil i såfall endre heile bildet og noko de må ha med dykk i vurderingane.

– Kva fylkeskommune skal de høyra til om vi får to fylker? Bergen og Hordaland, kor Bergen blir det største.

– Askøy sa det rett ut. Då må dei tenkje seg om ein gong til. Kva fylkeskommune skal vi høyra til. Den som driv "Liv og lyst i graset-prosjekt i Ulvik"?

Stiller med ressursar

Sponheim og fylkesmannembetet skal vera ei ressurs for kommunane i prosessen fram mot vedtaket skal fattast.

– Vi har ingen pekefinger eller maktmidlar i denne samanhengen.

– Vi er på tilbodssida, men de må etterspørja det.

– Eg har sikkert førti juristar og andre ressursar. Dei står til rådvelde, berre de spør.

– Det er mykje betre at de nyttar oss enn at de nyttar mykje pengar på Harrisar og Stordrager i byen.