Os kommune presenterte i februar eit rekordstort overskot på heile 34,3 millionar kroner (korrigert til vel 33,9 mill i årsmeldinga, journ.mrk).
Ei av utfordringane til kommunen er at overskotet i hovudsak skriv seg frå finansinntekter og ikkje drift.
På drifta endar nemleg kommunen med eit underskot på omlag 6,8 millionar kroner. Underskotet kunne faktisk vore 7 millionar høgare om ein ikkje hadde vore "heldig" med pensjonsavsetningane som har blitt tilbakeført til einingane.
Då er det kanskje med rette at rådmann Knut Terje Rekve meir enn antydar at politikarne bør ta ein debatt dei sålangt har skygga unna.
Akseptabelt, men urovekkande
Når ein ser korleis einingane klarar seg teiknar dette bildet seg:
Fellesutgifter/konkurranseutsette -1,25 mill
Stab/Støtte +1,68 mill
Oppvekst/kultur -10,06 mill
Helse/omsorg +1,9 mill
Samfunn/kommunalteknikk +0,9 mill
– Det negative avviket på driftsbudsjettet er akseptabelt totalt sett, men har likevel i seg nokre urovekkande element, knytt til Oppvekstområdet, der det er to tenester som har utfordring i høve økonomistyring, og har hatt det over tid: Barnehage og skule.
– Med tanke på utfordringar i kommunen sine andre tenesteområder, kan det ikkje vere eit mål å auke ressursinnsatsen innan Oppvekstområdet ytterlegare. Effektivisering og produktivitetsvekst innan gitte rammer må være målet, skriv rådmannen i årsmeldinga.
Overkapasitet kostar
Oppvekstområdet er nemleg det dominerande området i Os kommune kor heile 54% av kommunen si tilgjengelege driftsramme blir nytta. Då er det kanskje ikkje så rart at rådmannen påpeikar at tenesteutvikling og kostnadskontroll på området vil ha mykje å seie for også dei andre områda i kommunen.
Det er særleg to faktorar som, i allefall delvis, kan forklara overskridingane.
Det eine er det overordna regelverket knytt til finansiering av dei ikkje-kommunale barnehagane, kor kommunen må betala også for born som ikkje har lovmessig rett på plass (under eitt år). Tilbodet er rett og slett større enn lova krever.
– Vi må vurdera korleis vi skal redusere kapasiteten i barnehagane på Os, utfordrar rådmannen.
Bør skuler leggast ned?
Den andre utfordringa rådmannen kjem med til tysdagens kommunestyre er eit tema enkelte av politikarane har freista å trekkje opp i tidlegare debattar, men som kommunestyret ikkje heilt har våga å ta tak i.
– Strukturproblematikken, ved at nokre skular har overfylte klassar, medan andre har svært små klassar, er ei politisk utfordring, som ein gjerne vik unna.
– Dei mange små skulane i Os er dyre. I tillegg gjev ein slik struktur lite fleksibilitet og utfordringar i høve kvalitet. Dvs at trass i at tenesta har meir ressursar enn dei objektivt «skulle hatt», så er det ikkje sikkert dei leverer betre kvalitet, skriv Rekve.
Når ein i tillegg veit at kostnadane til skulesektoren vil auka frå hausten av, ved at Nore Neset ungdomsskule opnar, som oppvekstsjef i Line Rye så enkelt slo fast i sist tenesteutval - det kostar meir å drive 12 enn 11 skular, så er det kanskje på tide at politikarane vågar ta den upopulære debatten.
Tida er kanskje inne??