La inn sporing på over 150 fisk frå Oselvo

Bildeserie:

1 av 9

Onsdag og torsdag var det rigga eit lite laboratorium ved sone 1 i Oselvo, på parkeringsplassen til Unik Filtesystem ved gamlebrua.

Der var tre mann frå rådgjeving- og analyseselskapet INAQ frå Trøndelag på plass, saman med ein lokal fiskar, Paul Lekven frå Os Jakt og Fiskelag.

– Vi skal merka 150-200 fisk, i hovudsak smolt (ung laks, 13-14 cm lang) på veg ut, men òg noko aure, fortel Henning Urke frå INAQ.

– I dag held vi på å plassera ut dei siste av rundt 120 lyttebøyar. Nokre skal stå i elva, andre ligg i fjordane rundt Os og blant anna innnover i Hardangerfjorden.

Prosjektet, Salmon Tracking 2020, blir leia av professor Thrond Oddvar Haugen frå NMBU, og skal pågå i tre år. Både Norges teknisk-naturvitenskapelige universitet (NTNU) og Norges miljø- og biovitenskapelige universitet (NMBU) er involvert.

4000 kroner per fisk

Mottakarane ligg på 4 meters djupne med 50 kg tungt lodd under to blåser. Om fisken svømmer i nærleiken, mindre enn 200 meter frå mottakar, så «stemplar» fisken inn. Det blir òg registrert kor djupt fisken går.

Éin chip kostar 4000 kroner, éin lyttebøye kostar rundt 12.000.

– Prosjektet er kostbart, og er finansiert av ulike oppdrettsaktørar. Bransjen bruker mange millionar kroner på avlusing, men med betre kunnskap om kvar og kor tid laksen går, kan dei driva denne innsatsen langt meir målretta.

Henning Urke seier systematisk sporing av villaks har vore gjort sidan starten på 90-talet.

– Metoden er velkjent og godt utprøvd, men utstyret er naturlegvis blitt betre og meir avansert. Oselvo er den mest interessante i dette området, men vi har tilsvarande sporing av laks frå andre elver, som Lærdalselva.

Varsam handtering

Då Midtsiden var ved Oselvo i går hadde Lekven fått to fisk på land. Likevel skulle merkinga av 150 til 200 fisk gjerast ferdig i går.

– Vi skal ha noko større fisk, og noko aure, det er denne Lekven fiskar opp for oss. Dei små tar vi sjølv.

Ved hjelp av eit lite el-apparat fekk dei smolten litt svimmel for så å ta den opp med håv. Fiske går vidare i ulike stampar i eit provisorisk «oppdrettsanlegg» på land, først for å roa seg ned, så for å få litt anestesi før operasjon.

– Eg lager eit snitt i buken på cirka to centimeter, får chipen inn og syr med tre sting, fortel «kirurg» John Birger Ulvund.

Fisken får luft frå ein slange og inn til gjellene mens den ligg på operasjonsbordet.

Ved sidan av merking av fisken blir det tatt nokre genprøvar.

– Det kan vera interessant å sjå om villaksen frå Oselvo for eksempel er i slekt med laks frå Etne eller Lærdal.

Kva om du får fisk med chip?

INAQ kjem til å koma tilbake til Midthordland, blant anna for å utføra noko merking av aure som kjem inn til brakkvatn for avlusing. Rundt éin gong i året kjem INAQ til å skifta batteri på lyttebøyane.

– Nokre av lyttebøyane sender data online, andre skal data skal lastast via bluetooth når vi er ute på kvar bøye.

– Kva om fiskarar får laks og aure som kan vera merkt?

– Vi vil koma med eit informasjonsskriv om dette. Vi ber alle sjekka buken på laks og aure, har dei eit lite arr ber vi fiskaren ta ut chip og senda oss nummeret som står på denne.

Som del av prosjektet skal det òg monterast fisketellekamera i Oselvo.

– Vi har arbeidspakken med merking og sporing, Skandinavisk Naturovervaking skal handtera kamera og telling, fortel Henning Urke.

• Midtsiden samleside: Jakt og fiske