Lokal | 27. sep. 2019

Mange av svara ligg hos fuglane

Espira Ulvenvatnet har latt fuglane sitt liv - og død - vera leiande svar på mykje.

Mange av svara ligg hos fuglane
Hos Espira Ulvenvatnet handlar mykje om fugl. Jan viser fram ein tørka vaktel-fot som snart skal bli pynt i eit vindauge. (Foto: Kjetil Osablod Grønvigh) 
Kjetil Osablod Grønvigh
Kjetil Osablod Grønvighfredag 27. sep. 2019 10:08

Bildeserie:

Ungane har lært mykje om fuglane sin anatomi. (Foto: KOG)
Ungane har lært mykje om fuglane sin anatomi. (Foto: KOG)
Og sjølvsagt teikna fuglar.  (Foto: KOG)
Og sjølvsagt teikna fuglar. (Foto: KOG)
Elena, Jan og Filippa med reira dei har laga.  (Foto: KOG)
Elena, Jan og Filippa med reira dei har laga. (Foto: KOG)
Ingen tvil om kva dei driv med her.  (Foto: KOG)
Ingen tvil om kva dei driv med her. (Foto: KOG)
Fuglar er gøy! Jan (t.v), avd.leiar Ragnhild Fondenes, PED 2 - Vibeke H. Gravelsæter og Hannah. (Foto: KOG)
Fuglar er gøy! Jan (t.v), avd.leiar Ragnhild Fondenes, PED 2 - Vibeke H. Gravelsæter og Hannah. (Foto: KOG)
Alva med bamsane som lagar fuglelydar.  (Foto: KOG)
Alva med bamsane som lagar fuglelydar. (Foto: KOG)
Barnehagen har laga sin eigen pynt.  (Foto: KOG)
Barnehagen har laga sin eigen pynt. (Foto: KOG)
Noko dei er veldig stolte av.  (Foto: KOG)
Noko dei er veldig stolte av. (Foto: KOG)
22 vaktlar bur her.  (Foto: KOG)
22 vaktlar bur her. (Foto: KOG)
Skilt har ungane sjølvsagt laga òg.  (Foto: KOG)
Skilt har ungane sjølvsagt laga òg. (Foto: KOG)
Vi fekk vera med Hannah og leita etter egg.  (Foto: KOG)
Vi fekk vera med Hannah og leita etter egg. (Foto: KOG)
Litt skumle er fuglane ...  (Foto: KOG)
Litt skumle er fuglane ... (Foto: KOG)
Men ...  (Foto: KOG)
Men ... (Foto: KOG)
Grådig gøy òg!  (Foto: KOG)
Grådig gøy òg! (Foto: KOG)
1 av 14
Ungane har lært mykje om fuglane sin anatomi. (Foto: KOG)
Og sjølvsagt teikna fuglar.  (Foto: KOG)
Elena, Jan og Filippa med reira dei har laga.  (Foto: KOG)
Ingen tvil om kva dei driv med her.  (Foto: KOG)
Fuglar er gøy! Jan (t.v), avd.leiar Ragnhild Fondenes, PED 2 - Vibeke H. Gravelsæter og Hannah. (Foto: KOG)
Alva med bamsane som lagar fuglelydar.  (Foto: KOG)
Barnehagen har laga sin eigen pynt.  (Foto: KOG)
Noko dei er veldig stolte av.  (Foto: KOG)
22 vaktlar bur her.  (Foto: KOG)
Skilt har ungane sjølvsagt laga òg.  (Foto: KOG)
Vi fekk vera med Hannah og leita etter egg.  (Foto: KOG)
Litt skumle er fuglane ...  (Foto: KOG)
Men ...  (Foto: KOG)
Grådig gøy òg!  (Foto: KOG)

I fjor haust feira barnehagen FNs internasjonale vitskapsdag med å stilla spørsmål.

Espira Ulvenvatnet har òg i fleire år drive med vaktlar og produksjon av vaktel-egg.

Då fleire av egga i rugemaskina ikkje leverte kyllingar i vår, byrja ungane i barnehagen å stilla spørsmål.

Undersøker fuglefoster

Avdelingsleiar ved avdelinga «Låvesvalen», Ragnhild Fondenes, fortel at fugleprosjektet ved barnehagen vart utvida i vår.

– Vi hadde ei rugemaskin på avdelinga, og ungane følgde med i utviklina av egga kvar dag ved hjelp av plansjar.

– Då det synte seg at nokre av egga ikkje ville klekka, måtte vi saman opna opp egga for å prøva å finna svar på kvifor det ikkje kom kyllingar ut av alle egga. Ved hjelp av plansjane kunne vi då sjå kor langt kyllingane var komen i utviklinga før dei døydde.

Fondenes fortel at ungane i barnehagen skal få vera med å bestemma innhaldet i kvardagen, og med både interesse og begeistring på plass, valde dei vaksne å jobba vidare med fuglar.

– Veit dei kor tid snøen kjem?

Fugleprosjektet har no blitt eit tema som ​avdelingen no jobber med, og som utviklar seg heile tida.

– Kva skjer når med fuglane når vinteren kjem til Noreg, kor flyr dei hen, kor langt klarar dei å fly, kva et dei og korleis veit dei når kor tid dei skal fly? Veit dei når snøen kjem, og korleis veit dei vegen til Syden?

Alle desse spørsmåla, og fleire til har Fondenes saman med kollegaane og ungane prøvd å finna svara på.

​Fondenes seir at i rammeplanen for barnehagens innhald og føremål står det at barnehagen skal legga til rette for at ungane skal få vera nysgjerrige på naturvitskapelige fenomen, oppleva tilhøyrsel til naturen og gjera erfaringar med bruk av teknologi og reiskapar.

– Alle vaksne veit at det ikkje alltid er like lett å svara på alt ungar lurar på, men med å ha ein «raud tråd» rundt fuglar, har vi funne at mange svar faktisk ligg i fuglane sitt liv.

– Når vi vaksne ikkje har eit godt svar, speler vi ball med ungane, og spør heller attende; «kva tenkjer du?». Så prøver vi saman å finna fakta.

Når dyr rotnar

Fondenes fortel at ungane i barnehagen ikkje vart uroa over at nokre av kyllingane ikkje overlevde ruginga, men då ein av dei eldre vaktlane vart avliva, dukka det opp nye spørsmål i gravferda som ungane arrangerte for fuglen.

– Om vi grev den opp att om litt, får vi ein ny fugl då? undra ungane.

Svaret vart då å bygga eit solid bur, plassera den døde fuglen inni, og så plassera buret eit godt stykke vekk frå barnehagen.

– Først kom flogene, så kom det både lukt og andre dyr, fortel Fondenes.

– Saman med ungane fekk vi dokumentert korleis forråtningsprosessen går føre seg, og stor var overraskinga då det synte seg at fuglen faktisk bar på eit egg då den døydde.

– Det har blitt mange gode samtalar og betrakningar rundt akkurat dette prosjektet, fortel Fondenes.

Bestilling på 140 egg

I dag syslar og steller ungane med 22 vaktlar som bur i barnehagen.

Kvar dag plukkar ungane 10-12 egg frå hønsegarden, og om ikkje lenge skal egga nytast i Oseana.

– Vi har ei bestilling på 140 egg til «Det endå større Bjørnafjordmåltidet» som snart skal gå av stabelen i Oseana.

– Vaktelegg har lang haldbarheit, så vi skal nok klara meir enn 140 òg, om det skulle visa seg naudsynt, legg Fondenes til.

Fuglar og fugledelar

Barnehagen har tidlegare jobba med temaet «kroppen», og då fekk ungane sjå ulike delar og organ av ulike dyr.

Då fjorårets vaktlar skulle slaktast var det naturleg at dei fekk sjå at sjølv om lungene til fuglane er mindre, er dei veldig like griselungene som dei allereie hadde fått sjå nærare på.

Ungane på «Låvesvalen» fortel med største overtyding om fuglane dei har teikna, om kor fuglane bur, kva som er favorittfuglen og alt det fuglane kan.

Ut av ei stor bøtte dreg dei fram både vinger og føter frå vaktlar som tidlegare budde i barnehagen. Desse er no tørka, hekta på ein ståltråd, og skal snart bli pynt i vindauga.

Sånn har kvardagane blitt hos forskarane i barnehagen.

Går for Forskerfrøprisen

Før jul skal Espira Ulvenvatnet senda inn sin søknad om vinna Forskerfrøprisen 2020.

Naturfagsenteret deler på Forskerfrøkonferansen ut to priser til barnehagar som er ekstra gode på å stimulera til naturfaglig utforsking, fremjar forståinga for berekraftig utvikling, ivaretek ungane nysgjerrigheit og undring, vektlegg biologi, kjemi, fysikk, astronomi eller geologi i barnehagen.

– Konkurransen er open for alle barnehagar, og vi har sjølvsagt veldig lyst til å vinna.

– Men vel så viktig er det å få lov til visa andre kva vi driv. Kanskje dette kan vera til inspirasjon for andre som jobbar med ungar, avsluttar Fondenes.

Spennande? Vil du ha ukas høgdepunkt i innboksen?

Les meir om

Tilbod: 1 månad for 1 kr

No kan du lesa Midtsiden.no i 1 månad for kun 1 kr.

  • Tilgang til alt innhald
  • Utan bindingstid
  • Frå 145 kr/md.
Les meir og bestill

Abonnementet blir fornya kvar månad. Du kan seia opp kor tid du vil, og blir då ikkje belasta for neste periode.