Korleis driva god skule?

For nokre veker sidan kom resultata på dei nasjonale leseprøvane blant anna elevane 5. trinn var gjennom tidlegare i haust. Resultata viste store forskjellar mellom skulane, også i Os.

I dei skulane der det er to eller fleire klassar per trinn er resultata stabile mellom klassane.

– Det kan bety at resultata fortel ein del om leiinga ved skulen, ikkje så mykje om enkeltelevar eller lærarar. Det er eit ganske nytt femomen, sa kommunalsjef Ingvar Torsvik etter at resultata blei kjent.

Korleis kan leiinga ved skulane ha så stor verknad på resultata? Utdanningsdirektoratet tok tak i utfordringa allereie i 2009, og ein rektor frå Os er med som rettleiar.

Heldige skular

Sommaren 2009 starta Utdanningsdirektoratet eit prøveprosjekt med rettleiing til skular som anten hadde noko dei sleit med eller av anna årsak ville ha hjelp til å utvikla skulen vidare. Eit rettleiarkorps blei oppretta for å hjelpa skular i Agder og Hordaland som ville vera med i prosjektet.

– Innsatsen vår har vore retta mot både skuleleiinga og administrasjonen i den aktuelle kommunen, fortel rektor ved Kuventræ skule, Per Olav Sørås, som er ein av dei 25 rettleiarane i korpset.

Sørås har vore del av ei gruppe som har gjeve rettleiing til fleire skular i Sunnhordland.

Ekstern lenkje: Om prosjektet i Aftenposten.no

– Sånn eg ser på det kan alle skular ha nytte av innspel utanfrå, så eg ser på dei skulane som har fått vera del av dette prosjektet som heldige.

God på fag – manglar system

Erfaringane Sørås har gjort seg til no er at det manglar verken fagleg eller pedagogisk kompetanse ved skulane som får hjelp av rettleiarkorpset.

– Eg trur mange kan mykje om kva som må til, men at den store utfordringa er å få det til i praksis.

– System er ofte det som manglar. Det vi jobbar for å få på plass er gode diskusjonar og erfaringsutveksling mellom dei tilsette i kvar enkelt skule, for så å bli samd om både mål, arbeidsmetodar, rutinar og overordna reglar.

Litt «gamaldags»

Det er ikkje berre når det gjeld det faglege og pedagogiske at dei tilsette bør bli samd om eit felles system, meiner Sørås.

– Eit godt sosialt læringsmiljø må først på plass. Med mobbing, elevar som ikkje trivst eller om det er generell uro i klassen går det mykje god undervisingstid vekk til problemløysing.

Rettleiaren seier skulane også er tent med eit system for konfliktløysing, at det alltid blir reagert tidleg, og likt, når nokon ikkje oppfører seg som dei skal.

– Kanskje nokon vil seia at dette er litt gamaldags, men det er sånn vi har jobba på Kuventræ skule, med å prioritera klassemiljøet først. Er ikkje dette på plass kan du koma til å slita med det i mange skuleår.

Modellen betyr ikkje alt

At Os kommune no følgjer LP-modellen, ein norskutvikla modell for analyse av og systematisering av læringsmiljø ved skulane, synes Per Olav er positivt.

– Det er ein veldig god modell. Men det viktigaste er at arbeidet med denne ikkje blir for ein periode, men noko skulen bruker og tilpassar sin eigen skule.

– Sånne system er best om dei fører til endringar i rutinane på sikt.

Nasjonale prøvar – godt verktøy?

Nasjonale prøvar er godt analyseverktøy for Utdanningsdirektoratet, for eksempel når dei skal samanlikna norske elevar med elevar frå andre land.

– Det kan også vera eit godt verktøy for kvar skule, men berre om skulen følgjer opp resultata, får hjelp til analyse og ser spesielt på dei elevane som ikkje skårar så bra på prøven.

– At elevar som slit får ekstra hjelp til å henga med, og at det blir gjort ein innsats for elevar som skårar midt på treet, men har potensiale til å gjera det betre, bør vera konsekvens av resultata på nasjonale prøvar.

Kan bli stressa

At enkelte skular «toppar formen» før nasjonale prøvar, medan andre knapt førebur seg, ser ikkje Sørås vekk frå kan vera tilfelle. Det vil i så fall bety litt misvisande snittresultat i forhold til generelt nivå på elevane.

– At direktoratet også testar førsteklasseelevane i lesing trur eg kan slå negativt ut for mange. Skulane kan stressa og pressa inn mykje fagleg, noko som kan føra til at dei unge elevane kan alfabetet før jul, men går glipp av mykje anna.

– Ifølgje pensum skal ikkje elevane kunna lesa før dei går ut av 2. klasse. Det første året er det mykje viktigare at dei lærer om lyd, å klappa stavingar og om ord som rimar. Grunnkunnskapen og interesse for lesing bør på plass først, elles kan elevane koma til å stagnera.

Prosjektet held fram

Prøveprosjektet Sørås har vore involvert i held fram. Tilbakemeldingane har vore gode og fleire av skulane har søkt om og fått eit ekstra år med rettleiing.

– Rettleiarkorpset skal også utvidast frå 25 til 60 rettleiarar. I Agder har korpset til no jobba mot fleire skular i kvar kommune. I Hordaland har vi jobba mot fleire kommunar, men berre éin skule per kommune.

– Eg reknar med at vi i framtida kjem til å jobba vidare som i Agder, at vi held oss til éin kommuneadministrasjon, men fleire skular. Det er mest effektiv bruk av tid, seier Per Olav Sørås.